نگاهی به طرح سجاده صف در حوزه های فرش بافی اسلامی

Authors

حسین کمند لو

hussein kamandloo [email protected]

abstract

طراحان فرش در طول تاریخ با تأثیرپذیری از مذهب، سیاست، فرهنگ و سایر هنرهای رایج، نقوش زیبا و گاه منحصربه فردی را خلق و بافندگان چیره دست ایرانی نیز آن ها را ثبت کرده اند. سجاده های محرابی از مهم ترین طرح هایی هستند که با ورود اسلام همه گیر شدند. این گونه از فرش ها با الگوبرداری از طاق های ایرانی و در ابعادی کوچک برای اجرای فریضۀ دینی نماز طراحی و اجرا شدند. اجرای نمازهای جماعت و عیدین باعث ابداع طرحی جدید با عنوان سجادۀ صف در هنر فرش بافی ایران شد. در این گونه از فرش ها ردیفی از طاق های محرابی در طول یا عرض فرش بافته می شود و هرکدام از آن ها جایگاه نمازگزاران را مشخص می کند. این طرح باگذشت زمان توسط مسلمانان سایر کشورهای اسلامی همچون ترکیه، هند و نواحی ترکستان شرقی اقتباس شد؛ با این تفاوت که بافندگان ساکن در این مناطق با توجه به فرهنگ و نقوش رایج، فرش هایی با طرح سجادۀ صف تولید کردند. با توجه به اینکه اولین بار طاق و طاق نما در معماری عیلامی به کار گرفته شده و بعدها اشکانیان آن را احیا و گسترش دادند، همچنین اشاراتی که در برخی از سفرنامه ها به سجاده بافی در نواحی مختلف ایران شده است، شاید بتوان گفت سجادۀ صف اولین بار توسط هنرمندان ایرانی به کار گرفته شده است. هدف از اجرای این پژوهش معرفی نقش سجادۀ صف در هنر فرش بافی ایران و مهم ترین حوزه های فرش بافی جهان اسلام است. مهم ترین سؤال پژوهش این است که از چه زمانی و در کدام کشور اسلامی این طرح ابداع شده است؟ همچنین علت بافت فرش های سجادۀ صف چه بوده است؟ روش تحقیق در این نوشتار به صورت توصیفی – تاریخی است و شیوۀ گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی است. بامطالعۀ اطلاعات و تصاویر محدودی که از فرش های مزیّن به نقش سجادۀ صف موجود است، می توان گفت اغلب آن ها در کشورهایی همچون ایران، هند، ترکیۀ عثمانی و نواحی ترکستان شرقی بافته شده اند. با توجه به عنصر مشترک طاق در تمامی آن ها و همچنین نمونه فرش های طرح شده در نگاره های ایرانی، احتمالاً الگوی اصلی این نقش ریشه در ایران دارد و تفاوت ها منحصر به شیوۀ طراحی عناصر جزئی یا نوع بافت است. مهم ترین علت بافت این گونه از سجاده ها ایجاد نظم و وحدت در بین نمازگزاران بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نگاهی به طرح سجاده صف در حوزه‌های فرش‌بافی اسلامی

Iranian artists and craftsmen have been interested in decorations for a long time. Geometric, animal and plant motifs and sometimes a line in various combinations adorned all or part of their handmade works. The art of carpet weaving hasn't been excluded. Carpet designers have created beautiful and sometimes unique designs by the influence of religion, politics, culture and other common arts du...

full text

زیبایی‌شناسی اسلامی در طرح فرش یلمه

در این مقاله، به بررسی تجلی اصول زیبایی اسلامی در طرح و نقش قالی یلمه پرداخته شده است. در این ارتباط، محیط زندگی، فرهنگ و اعتقادات به عنوان عمده‌ترین عوامل مؤثر بر نقوش قالی یلمه مورد توجه و کنکاش قرار گرفت. با توجه به نظر برخی از محققان در زمینه‌ی قالی یلمه مبنی بر نزدیکی دستبافت‌های این ایل به ایل بختیاری و همچنین باقی ماندن این دستبافت‌ها در چارچوب سنّت قشقایی، نقوش این قالی مورد بررسی قرار گ...

full text

تاریخ فرش بافی در گستره جغرافیای تاریخی شهرهای خراسان در سده های اولیه اسلامی

فرش مهم ترین هنر ایرانیان از روزگار کهن تا حال حاضر بوده است. استفادۀ روزمره و کاربردی بودن آن باعث شده تا این آثار به مرور زمان از بین رفته و مدارک کمی از آن به یادگار بماند. در این میان محققین فرش سعی داشته اند با نگاهی به یافته های باستانی، آثار نگارگران و تألیفات سفرنامه نویسان، شعرا و مورخین اسلامی، خلأ تاریخی بافت فرش در شهرهای مهم ایران را پر کنند. ناحیۀ خراسان بااینکه ثبات خاصی نداشته، ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
گلجام

جلد ۱۳۹۴، شماره ۲۸، صفحات ۳۹-۵۷

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023